در شرایطی که ساخت‌وساز شهری با تراکم بالا رو به گسترش است، درک درست از الزامات سازمان آتش‌نشانی می‌تواند از بروز فاجعه‌های احتمالی جلوگیری کرده و همچنین فرآیند تأیید نقشه‌ها را تسهیل کند. در این مقاله از انتخاب عمران، به‌طور کامل و کاربردی به بررسی مهم‌ترین ضوابط آتش‌نشانی در طراحی ساختمان می‌پردازیم و نکاتی کلیدی برای مهندسان معمار، طراحان و مجریان پروژه‌های ساختمانی ارائه خواهیم داد.
ضوابط آتش‌نشانی در طراحی ساختمان
۱. الزامات عمومی ایمنی در برابر حریق
اولین گام در طراحی ایمن ساختمان، رعایت الزامات کلی مربوط به مقاومت در برابر آتش است. این الزامات پایه‌ای‌ترین نکات مورد نیاز برای اخذ تأییدیه آتش‌نشانی هستند:
-
استفاده از مصالح مقاوم در برابر آتش در دیوارها، کف و سقف
-
تفکیک عملکردی فضاها (مثل آشپزخانه از اتاق‌ها)
-
جانمایی مناسب تأسیسات مکانیکی برای جلوگیری از گسترش آتش
-
پیش‌بینی ناحیه امن در ساختمان‌های مرتفع
۲. مسیرهای خروج اضطراری و پله فرار
وجود مسیر خروج ایمن و سریع از ساختمان، جان افراد را در زمان وقوع حادثه نجات می‌دهد. ضوابط اصلی شامل موارد زیر است:
-
حداقل دو مسیر خروج در هر طبقه با مساحت بیش از ۳۰۰ مترمربع
-
عرض مناسب پله فرار (معمولاً حداقل ۱.۱۰ متر)
-
درب‌های مقاوم به حریق با دستگیره فرار اضطراری
-
روشنایی اضطراری و تابلوهای راهنما
۳. سیستم اعلام و اطفای حریق
سامانه‌های هشدار و کنترل آتش یکی از مهم‌ترین تجهیزات الزامی در طراحی ساختمان‌ها هستند. از مهم‌ترین اجزای این سیستم:
-
دتکتور دود، حرارت و گاز
-
جعبه‌های آتش‌نشانی (FHB) در راهروها
-
اسپرینکلر در فضاهای حساس مانند پارکینگ و انبار
-
سیستم مانیتورینگ هشداردهنده به مراکز ایمنی
۴. دسترسی آتش‌نشانی به ساختمان
در زمان حادثه، خودروهای امداد باید به ساختمان دسترسی سریع و امن داشته باشند. طراحی مناسب این دسترسی، طبق ضوابط زیر انجام می‌شود:
-
خیابان با عرض حداقل ۶ متر
-
جانمایی ورودی ساختمان در مجاورت معبر اصلی
-
تابلوهای هشدار و آدرس‌یابی مشخص
-
فضای مناسب برای ایستادن و فعالیت خودروهای امداد
۵. تأیید نقشه‌ها و روند دریافت تأییدیه آتش‌نشانی
فرآیند دریافت تأییدیه رسمی از سازمان آتش‌نشانی مستلزم رعایت کامل موارد زیر است:
-
ارائه نقشه‌های معماری و تأسیساتی اصلاح‌شده
-
تکمیل فرم‌های استاندارد چک‌لیست ایمنی
-
انجام بازدید میدانی توسط کارشناسان آتش‌نشانی
-
تأیید تطابق اجرای نهایی با نقشه‌ها جهت صدور تأییدیه نهایی
سوالات متداول درباره ضوابط آتش‌نشانی در طراحی ساختمان
۱. مهم‌ترین ضوابط آتش‌نشانی برای طراحی ساختمان‌های مسکونی چیست؟
استفاده از مصالح کندسوز، پیش‌بینی مسیر خروج اضطراری، نصب سیستم اعلام حریق، و رعایت فاصله ایمن بین فضاهای پرخطر از جمله مهم‌ترین الزامات در ساختمان‌های مسکونی هستند.
۲. آیا نصب اسپرینکلر در همه ساختمان‌ها الزامی است؟
خیر، اما در ساختمان‌هایی با کاربری عمومی، تجاری، صنعتی و انبارها، نصب سامانه اطفای خودکار مانند اسپرینکلر بر اساس مساحت و کاربری الزامی است.
۳. چگونه می‌توان تأییدیه آتش‌نشانی برای نقشه ساختمان گرفت؟
با ارائه نقشه‌های معماری و تاسیساتی به سازمان آتش‌نشانی، تکمیل فرم‌های مربوط به چک‌لیست ایمنی، و انجام اصلاحات طبق نظر کارشناسان می‌توان تأییدیه را دریافت کرد.
۴. عرض مناسب برای پله فرار در ساختمان چند متر باید باشد؟
عرض پله فرار حداقل ۱.۱۰ متر در نظر گرفته می‌شود، اما در برخی ساختمان‌های پرتردد یا بلندمرتبه ممکن است این مقدار بیشتر باشد.
۵. آیا رعایت ضوابط آتش‌نشانی فقط در ساختمان‌های بلندمرتبه الزامی است؟
خیر، تمامی ساختمان‌ها بر اساس نوع کاربری، متراژ، و تعداد طبقات، ملزم به رعایت سطح مشخصی از ضوابط ایمنی در برابر حریق هستند.
۶. چه مدارکی برای دریافت تأییدیه نهایی آتش‌نشانی باید ارائه شود؟
نقشه‌های اصلاح‌شده، چک‌لیست تکمیل‌شده، گزارش بازدید میدانی، و تأیید نهایی اجرای موارد ایمنی از سوی ناظر ایمنی آتش‌نشانی مورد نیاز است.
۷. چه کسی باید اجرای سیستم اعلام و اطفای حریق را تأیید کند؟
فقط پیمانکاران دارای صلاحیت با تأییدیه سازمان آتش‌نشانی مجاز به طراحی، نصب و تأیید نهایی این سیستم‌ها هستند.
سخن پایانی ضوابط آتش‌نشانی در طراحی ساختمان
در هر پروژه ساختمانی، ایمنی در برابر آتش‌سوزی باید به‌عنوان یک اصل غیرقابل مذاکره در نظر گرفته شود. رعایت کامل ضوابط آتش‌نشانی در طراحی ساختمان نه‌تنها تضمین‌کننده جان ساکنان و کاربران فضاست، بلکه مسیر دریافت مجوزهای قانونی را نیز هموارتر می‌کند.
فرقی نمی‌کند که پروژه شما یک ساختمان مسکونی کوچک باشد یا یک مجتمع تجاری چند طبقه؛ بدون طراحی درست مسیرهای فرار، استفاده از تجهیزات اعلام و اطفا، و دسترسی مناسب برای خودروهای امدادی، هر بنایی می‌تواند در معرض خطرات جبران‌ناپذیر قرار گیرد.
اگر در مرحله طراحی، اجرا یا تأیید نقشه‌ها با چالش‌هایی مواجه هستید، کارشناسان ما در انتخاب عمران آماده‌اند تا با ارائه راهکارهای فنی، نقشه‌های شما را مطابق با آخرین ضوابط ایمنی و دستورالعمل‌های سازمان آتش‌نشانی بازبینی و اصلاح کنند. همین حالا با ما در ارتباط باشید و از خدمات مشاوره تخصصی ما بهره‌مند شوید.
بدون دیدگاه