مدیریت ایمنی در پروژه‌های صنعتی و عمرانی| هزینه یا سرمایه‌گذاری؟

در صنعت ساختمان و پروژه‌های صنعتی، متأسفانه هنوز دیدگاهی وجود دارد که “ایمنی یعنی سرعت گیر!”. بسیاری از پیمانکاران سنتی تصور می‌کنند که صرف وقت برای بستن کمربند ایمنی یا برگزاری جلسات صبحگاهی (Toolbox Meeting)، اتلاف وقت است. اما آمارها حقیقت ترسناکی را نشان می‌دهند: صنعت ساختمان در صدر لیست “مشاغل پرخطر منجر به فوت” قرار دارد.

یک سقوط از ارتفاع یا ریزش گود، تنها یک فاجعه انسانی برای خانواده کارگر نیست؛ بلکه برای کارفرما به معنای دادگاه، دیه، توقف طولانی‌مدت پروژه توسط بازرس اداره کار و بدنامی ابدی برند است. مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) هنر پیش‌بینی خطرات قبل از وقوع است. ما در انتخاب عمران معتقدیم که “هیچ پروژه‌ای آنقدر مهم نیست که ایمنی فدای آن شود”. در این مقاله، استانداردهای حیاتی ایمنی را که جان و سرمایه شما را حفظ می‌کنند، مرور می‌کنیم.

۱. ارزیابی ریسک؛ شناسایی قاتلان خاموش

مدیریت ایمنی با “حدس و گمان” کار نمی‌کند. قبل از شروع هر فعالیت (مثلاً نصب اسکلت)، تیم HSE باید آنالیز خطرات شغلی (JHA) انجام دهد.

مراحل مدیریت ریسک:

  1. شناسایی خطر (Identify): مثلاً: “احتمال سقوط میلگرد از طبقه پنجم”.
  2. ارزیابی ریسک (Assess): محاسبه شدت و احتمال وقوع. (ریسک بالا = مرگ قطعی).
  3. کنترل (Control): اجرای اقدامات اصلاحی. به ترتیب اولویت:
    • حذف خطر: انجام مونتاژ روی زمین به جای ارتفاع.
    • مهندسی: نصب تور ایمنی (Safety Net).
    • مدیریتی: آموزش و نظارت.
    • تجهیزات فردی (PPE): کلاه و کفش ایمنی (آخرین سنگر).

۲. کار در ارتفاع؛ مرگبارترین خطر ساختمانی

سقوط از ارتفاع عامل بیش از ۴۰٪ مرگ‌ومیرهای کارگاهی است. طبق قانون، کار در ارتفاع بالای ۱.۲۰ متر نیاز به حفاظت دارد.

  • سامانه محدودکننده (Restraint): طول طناب (Lanyard) طوری تنظیم می‌شود که کارگر اصلاً نتواند به لبه پرتگاه برسد.
  • سامانه متوقف‌کننده (Arrest): اگر کارگر سقوط کرد، هارنس (Harness) و شوک‌گیر (Shock Absorber) او را در هوا نگه می‌دارند و مانع برخورد با زمین می‌شوند. کمربندهای ایمنی ساده (که دور کمر بسته می‌شوند) منسوخ و خطرناک هستند (باعث شکستن کمر می‌شوند).
  • لایف لاین (Life Line): نصب سیم بکسل‌های افقی یا عمودی استاندارد برای اتصال قلاب کمربند در تمام طول مسیر حرکت.

۳. ایمنی گودبرداری؛ وقتی زمین دهان باز می‌کند

ریزش گود معمولاً فرصت فرار نمی‌دهد. خاک بسیار سنگین است (هر متر مکعب حدود ۱.۸ تن) و قربانی را در ثانیه له می‌کند.

الزامات حیاتی:

  • سازه نگهبان (Nailing/Truss): اجرای همزمان با گودبرداری (نه بعد از آن!).
  • پایش (Monitoring): نصب “تارگت” روی ساختمان‌های همسایه و نقشه‌برداری مداوم برای کشف کوچکترین حرکت یا ترک.
  • حفاظت لبه: نصب نرده یا نیوجرسی در فاصله ۱.۵ متری لبه گود تا ماشین‌آلات یا افراد سقوط نکنند.

۴. سیستم مجوز کار (Permit to Work)؛ نظم آهنین

در پروژه‌های صنعتی (مثل پتروشیمی یا فولاد)، هیچ‌کس حق ندارد بدون “برگه مجوز” دست به آچار بزند. این سیستم در پروژه‌های ساختمانی بزرگ هم الزامی است.

  • مجوز کار گرم (Hot Work): برای جوشکاری و برشکاری. (چک کردن کپسول آتش‌نشانی و عدم وجود مواد اشتعال‌زا).
  • مجوز کار در فضای بسته (Confined Space): برای کار در چاه یا مخزن. (چک کردن گازهای سمی و اکسیژن).
  • مجوز کار برقی: برای کار روی تابلوها. (اطمینان از قطع برق و قفل کردن کلیدها – LOTO).

۵. تجهیزات حفاظت فردی (PPE)؛ فراتر از یک کلاه

تجهیزات باید متناسب با خطر باشند، نه دکوری!

  • کفش ایمنی: با سرپنجه فولادی (برای جلوگیری از قطع انگشت) و کفی پلی‌اورتان (ضد لغزش و روغن).
  • عینک ایمنی: برای جوشکاری یا فرزکاری (جلوگیری از پلیسه).
  • گوشی صداگیر (Earmuff): در محیط‌های صنعتی پر سروصدا، برای جلوگیری از کری تدریجی.
  • ماسک تنفسی: فیلتردار (نه ماسک پارچه‌ای معمولی) برای محیط‌های دارای گرد و غبار سیلیس یا بخارات رنگ.

۶. فرهنگ ایمنی؛ چگونه کارگران را متعهد کنیم؟

خرید بهترین تجهیزات فایده‌ای ندارد اگر کارگر آن‌ها را نپوشد. ایجاد فرهنگ ایمنی وظیفه مدیریت است.

  • Toolbox Meeting (TBM): جلسات ۵ دقیقه‌ای اول صبح که سرپرست خطرات کارِ همان روز را گوشزد می‌کند.
  • تشویق و تنبیه: پاداش دادن به کارگرانی که اصول را رعایت می‌کنند (نه فقط تنبیه متخلفان).
  • آموزش مداوم: برگزاری دوره‌های اطفاء حریق و کمک‌های اولیه.

جدول مقایسه رویکرد واکنشی و پیشگیرانه

شما جزو کدام دسته از مدیران هستید؟

شاخص رویکرد واکنشی (Reactive) ❌ رویکرد پیشگیرانه (Proactive) ✅
نگاه به ایمنی هزینه اضافی و مزاحم سرمایه‌گذاری و ارزش سازمانی
زمان اقدام بعد از وقوع حادثه (بررسی علت) قبل از وقوع حادثه (حذف خطر)
مسئولیت فقط افسر ایمنی تمام پرسنل (از مدیر تا کارگر)
گزارش‌دهی پنهان‌کاری حوادث گزارش “شبه‌حوادث” (Near Miss) برای یادگیری

سوالات متداول مدیریت ایمنی

۱. آیا بیمه مسئولیت مدنی تمام خسارات حوادث را می‌دهد؟

خیر! اگر حادثه به دلیل “قصور کارفرما” یا “عدم رعایت الزامات قانونی” (مثل نداشتن سازه نگهبان) باشد، حتی با وجود بیمه، کارفرما ممکن است به زندان محکوم شود (جنبه عمومی جرم).

۲. تفاوت افسر ایمنی و بهداشت حرفه‌ای چیست؟

افسر ایمنی روی پیشگیری از حوادث فیزیکی (سقوط، برق‌گرفتگی) تمرکز دارد. کارشناس بهداشت حرفه‌ای روی بیماری‌های شغلی (کمردرد، مشکلات ریوی، کم‌شنوایی) تمرکز می‌کند.

۳. LOTO چیست؟

مخفف Lock Out / Tag Out. سیستمی که در آن منبع انرژی (مثل کلید برق) قفل می‌شود و برچسب هشدار می‌خورد تا کسی ناگهان دستگاه را روشن نکند.

۴. هزینه استاندارد HSE در پروژه چقدر است؟

به طور معمول ۱ تا ۲ درصد از کل بودجه پروژه باید صرف HSE شود. این رقم در برابر هزینه‌های یک حادثه (دیه میلیاردی) ناچیز است.

استقرار سیستم HSE در کارگاه

حادثه خبر نمی‌کند، اما می‌توان آن را “پیش‌بینی” کرد. یک کارگاه ایمن، یک کارگاه پرسرعت و باکیفیت است، زیرا کارگران با آرامش روانی کار می‌کنند.
تیم HSE شرکت انتخاب عمران با تدوین HSE PLAN اختصاصی برای پروژه شما، استقرار افسر ایمنی مقیم و تأمین تجهیزات استاندارد، ریسک پروژه شما را به صفر نزدیک می‌کند. ایمنی شما، اعتبار ماست.

Admin

وبلاگ

فیسبوکتوئیترپینترسترددیتواتس اپتلگرامایمیللینک کوتاه

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *